1930 yılında bir kamu tüzel kişilik sahibi ile kurulan Türkiye Cumhuriyeti Merkez Bankası ülkenin para politikalarını yöneten, devlete parasal ve ekonomik açıdan danışmanlık görevi gören, para basılması ve basılan paraların piyasaya sürülmesini sağlayan bir görev yapmaktadır.
Merkez Bankası Kimin?
Geçmişi Osmanlı devletine dayanan bankanın kuruluşunda Osmanlı’nın Fransız ve İngilizlere olan borçlarının kontrolü amaç edinmiş. Günümüzü gelene kadar bir kaç isim değişikliği ile düzenlemelere maruz kalmasının ardından Merkez Bankası adıyla bir hüviyet kazanmıştır. Merkez Bankası dışarıdan görüldüğü gibi halka hizmet veren bir banka değildir.
Merkez Bankası Devletin mi?
Direk burada merkez bankasının devlete ait olduğunu söylemek yanlış olacaktır. Zira buradaki hisselerin % 51 gibi büyük bir miktarı devlete aittir. Osmanlı Devletinin borçlarından dolayı kuruluşunda sadece % 15 gibi bir hisseye sahip olan devlet bu geçen aşamada önemli adımlar attı ve 2002 yılı itibariyle bu rakam % 55 gibi bir orana çıkarıldı. Bu anlamda en büyük hisse sahibi devlet olmuş oluyor.
Kalan % 33 lük kısmının yerli bankalara ait olan hisseler ile hareket edilmektedir. Burada B sınıfı hisselerden söz etmek mümkün. Fakat kalan % 12 lik bir kısmın kime ait olduğu hakkında net bir bilgi bulunmamaktadır. Burada açıklama yapmaktan kaçınan Merkez Bankası kalan kısmın hissedarlara ve hissedarların varislerine açıklanabileceği yönünde bir açıklamasının olduğu da kaynaklarda belirtilmektedir.
Hangi Bankaların hissesi Bulunuyor?
% 33 ile B sınıfı hisseye sahip bankalar ve sahip oldukları miktarlar şu şekilde;
- Ziraat Bankası % 19,23
- İş Bankası % 2,33
- Garanti Bankası % 2,48
- Halk Bankası % 1,11
- Yapı Kredi Bankası % 0,55
- TEB % 0,01
- Akbank % 0,03
Önemli bir kar oranı olan Merkez Bankası Devletin mi sorusunun cevabı kısmi olarak evet denilebilir. Yani burada bankanın en büyük payının devletin elinde olduğunu söylemek mümkün. Bunun yanında devlet bankası olan Ziraat Bankası ile Halk Bankasının da hisselerde payının olması büyük çoğunlukla milli olduğunun göstergesi durumunda.